Chhatrapati Shivaji Maharaj Information In Marathi नमस्कार मित्रांनो, मित्रांनो सुट्ट्यांमध्ये महाराष्ट्रातील बहुतांश लोक गडकिल्यांवर सुट्टी घालवताना दिसतात, हे गडकिल्ले चढताना आपल्या तोंडातून राजाधिराज श्रीमंतयोगी छत्रपती शिवाजी महाराज की जय ही गर्जना आपोआपच निघते. महाराजांचे नाव घेताच आपल्याला स्फूर्ती चढते, आपल्या अंगावर रोमांच उभे राहतात, आणि आपला ऊर अभिमानाने भरून येतो.
छत्रपती शिवाजी महाराज यांची संपूर्ण माहिती Chhatrapati Shivaji Maharaj Information In Marathi
छत्रपती शिवाजी महाराजांनी अगदी बालवयात रायरेश्वराच्या मंदिरात रक्ताभिषेक करत रयतेचे राज्य अर्थात स्वराज्य स्थापनेची प्रतिज्ञा घेतली आणि बघता बघता तोरणा किल्ला जिंकत स्वराज्याचे तोरणही बांधले.
अवघे पन्नास वर्षांचे आयुष्य लाभलेले छत्रपती शिवाजी महाराज आज साडेतीनशे वर्षांनंतरही अखिल रयतेच्या मनावर राज्य करत आहेत ते त्यांच्या बहुमूल्य कार्यामुळे आणि मराठी रयतेबद्दलच्या त्यांच्या दूरदर्शी नेतृत्वामुळेच…
मित्रानो आजच्या भागामध्ये आपण संपूर्ण महाराष्ट्राचे आराध्य दैवत ‘स्वराज्यसंस्थापक छत्रपती शिवाजी महाराज’ यांच्याबद्दल माहिती बघणार आहोत…
| संपूर्ण नाव: | शिवाजी शहाजी भोसले. |
| जन्मदिनांक व जन्मस्थळ: | १९ फेब्रुवारी १६३० रोजी शिवनेरी किल्यावर. |
| आई आणि वडील: | मासाहेब जिजाऊ आणि शहाजीराजे मालोजीराजे भोसले. |
| बंधू: | संभाजीराजे शहाजी भोसले. |
| धर्मपत्न्या: | सकवराबाई, पुतळाबाई, सईबाई, सोयराबाई, काशीबाई, लक्ष्मीबाई, सगुणाबाई, गुणवंताबाई. |
| अपत्ये: | छत्रपती संभाजी महाराज, राजाराम महाराज प्रथम, रानुबाई, अंबिकाबाई, राजकुनवरबाई, सखुबाई, दिपाबाई, आणि कमलाबाई. |
| मृत्यू: | ३ एप्रिल १६८० रोजी रायगडावर. |
मित्रांनो, छत्रपती शिवाजी महाराजांचा जन्म पुण्याजवळील शिवनेरी किल्यावर झाला. ते भोसले कुळातील वतनदार घरात जन्माला आले होते. शिवरायांनी जुलमी राजवटीविरुद्ध स्वराज्य स्थापन केले.
ओळख:
भारतीय इतिहासातील एक ज्ञानी, दिग्गज आणि शूर राज्यकर्ते म्हणजे छत्रपती शिवाजी महाराज होय. त्यांनीच मराठा साम्राज्याचा पाया घातला आणि मराठ्यांच्या संपूर्ण 96 कुळांमध्ये प्रतिष्ठेचा आणि एकतेचा नवा आत्मा ओतून मराठ्यांना राष्ट्रवादाच्या एका माळेत जोडले. अश्या महान राजाचा अर्थात शिवाजी महाराजांचा जन्म १९ फेब्रुवारी इ.स. १६३० मध्ये जिजाबाई आणि शहाजी राजे भोंसले यांच्या पोटी झाला, शहाजीराजे काहीकाळ निजामशाहीत तर काहीकाळ आदिलशाहीत सरदार होते. त्यांनी सध्याच्या पुणे जिल्ह्यातील जुन्नर येथे शिवनेरी किल्ला आणि आसपासचा प्रदेश जहागिरीत मिळवला होता.
सुरुवातीचे जीवन:
छत्रपती शिवाजी महाराज यांचे पालनपोषण त्यांच्या मातोश्री जिजाबाई आणि त्यांचे युद्धकलेचे गुरू दादोजी कोंडदेव यांनी केले. दादोजी कोंडदेव यांच्याकडे त्यांनी राजकारभाराची कला आणि लष्करी कला शिकल्या. तसेच शिवराय गुरू समर्थ रामदास यांच्याकडेही सल्लामसलत करून ज्ञानार्जन करत. गुरू समर्थ रामदास यांच्याकडून देशभक्ती आणि उदात्त विचारांनी प्रेरित होऊन त्यांच्यामध्ये धर्म आणि मातृभूमीबद्दल प्रेम निर्माण झाले.
मुस्लिम राजवटीत जन्मलेल्या शिवाजी महाराजांना हिंदूंवर होणारी दडपशाही आणि छळ सहन झाला नाही. त्यांनी वयाच्या सोळाव्या वर्षीच स्वराज्यस्थापनेची प्रतिज्ञा घेत ते गोरगरीब जनतेचे कैवारी आहेत याची प्रचिती दिली.
शिवरायांच्या यशस्वी मोहिमा:
शिवाजी महाराजांनी अनेक मराठी लोकांना म्हणजेच मावळ्यांना सैन्यात संघटित केले, आणि आजूबाजूच्या प्रदेशांवर हल्ला करण्यास सुरुवात केली. ते १७ वर्षांचे असताना त्यांनी १६४७ च्या सुमारास जुन्नरपासून सुमारे २० मैलांवर असलेला तोरणा किल्ला नावाचा प्रसिद्ध किल्ला ताब्यात घेतला, आणि त्याचे नाव प्रचंडगड ठेवले. पुढे त्यांनी इतर अनेक प्रसिद्ध किल्ले जिंकले. त्यामध्ये चाकण, पुरंदर इ किल्यांचा समावेश होतो.
हे किल्ले विजापूर सल्तनतचा भाग असणाऱ्या प्रदेशातील होते. शिवाजी महाराजांनी हे किल्ले ताब्यात घेतल्याने चिडलेल्या, विजापूरच्या सुलतानाने प्रथम त्याच्या वडिलांचे शहाजीराजांचे अपहरण केले आणि नंतर शिवाजी राजांचा पराभव करण्यासाठी अफझलखानला २०,००० सैन्यासह पाठवले. विजापूर सल्तनतचा पहिला पराभव १६५९ मध्ये प्रतापगढच्या लढाईत आणि नंतर मराठ्यांनी केलेल्या कोल्हापूरच्या लढाईत झाला.
या यशाने त्यांना प्रतिष्ठा प्राप्त झाली आणि छत्रपती शिवाजी महाराज सर्वप्रसिद्ध झाले. शिवाजी महाराजांनी मुघल प्रदेशांवर छापे टाकणे चालूच ठेवले, मोगलांनी पुन्हा छत्रपती शिवरायांचा पराभव करण्यासाठी शाहिस्तेखान याला पाठवले मात्र शिवरायांनी त्याची बोटे छाटत त्याचा दारुण पराभव केला. आणि आपल्या शक्तीचा पुन्हा एकदा परिचय करून दिला.
नंतर, औरंगजेबाने आपला सर्वात प्रमुख सेनापती मिर्झा राजा जयसिंग याला सुमारे १,००,००० सैन्यासह पाठवले आणि शिवाजी महाराजांवर शांततेसाठीचा तह करण्यासाठी दबाव आणला . त्याने शिवाजी महाराजांना एव्हड्या मोठ्या सैन्याच्या जीवावर पुरंदरचा तह करण्यास भाग पाडले, ज्याच्या अंतर्गत शिवरायांना मुघल बादशहाचे वर्चस्व मान्य करावे लागले. त्यानंतर शिवराय आणि त्यांचे पुत्र संभाजीराजे यांना तहाची औपचारिक बोलणी करण्यासाठी आग्रा येथे नेण्यात आले.
तेथे दोघांनाही योग्य वागणूक दिली गेली नाही आणि त्यांना नजरकैदेत ठेवण्यात आले, परंतु ते दोघेही तेथून पलायन करण्यात यशस्वी झाले आणि छत्रपती शिवाजी महाराजांनी मुघलांचा पराभव करण्यासाठी पुन्हा युद्ध सुरू केले.
स्वराज्याभिषेक:
शेवटी औरंगजेबाला शिवरायांना राजा म्हणून स्वीकारणे भाग पडले. शिवरायांनी १६७४ मध्ये स्वतःला मुक्त शासक घोषित केले. त्यांनी छत्रपती ही पदवी धारण केली आणि ते छत्रपती शिवाजी महाराज म्हणून ओळखले जाऊ लागले. शिवराय हे महान राज्यकर्ते होते. त्यांनी संरचित संघटनांसह पुरोगामी नागरी शासन स्थापन केले. त्यांची प्रशासन व्यवस्था प्रामुख्याने दख्खनच्या प्रशासकीय नियमांकडून घेतली गेली होती आणि धर्मशास्त्र आणि कौटिल्य अर्थशास्त्र यांचा त्यांच्या राजनीतीवर प्रभाव होता.
छत्रपती शिवाजी महाराजांनी एक सुसंघटित आणि शिस्तबद्ध सैन्य तयार केले, ज्यात घोडदळ आणि पायदळ विभागले गेले होते. डोंगराळ प्रदेशांसाठी गनिमी युद्धाच्या तंत्राने हे सैन्य सुसज्ज होते. त्यांनी नौदलाची गरज ओळखून २०० युद्धनौका असलेले नौदल तयार केले यावरून ते किती दूरदर्शी होते हे दिसून येते. त्यांनी कधीही जात किंवा धर्मावर आधारित कोणताही भेदभाव दाखवला नाही.
जरी ते हिंदू धर्माचे अनुयायी होते तरीही ते सर्वात उदारमतवादी राजे होते. त्यांनी इतर धर्मांचे संरक्षण सुद्धा केले. छत्रपती शिवाजी महाराज संस्कृती आणि अनेक कला यांचे उत्तम भोक्ते होते. रामदास, मौनी बाबा, जयराम, गागा भट्ट यांसारख्या विद्वानांचेही ते चाहते होते.
शिवरायांचे निधन:
थोर राज्यकर्ते छत्रपती शिवाजी महाराज यांचे ३ एप्रिल १६८० रोजी त्यांची राजधानी राजगड येथे आजारपणाने निधन झाले. शिवरायांच्या शेवटच्या दिवसांत त्यांचे पुत्र संभाजी महाराज त्यांच्यासोबत सावलीसारखे असत, शिवाजी महाराजांच्या मृत्यूनंतर संभाजीराजांनी स्वराज्याची धुरा आपल्याकडे घेतली.
निष्कर्ष:
मित्रांनो जेव्हा जेव्हा पृथ्वीवर अराजकता माजते तेव्हा तेव्हा परमेश्वराला देखील कोणत्या न कोणत्यातरी अवतारात पृथ्वीवर प्रकट व्हावे लागते. छत्रपती शिवाजी महाराजांचे जीवनचरित्र अभ्यासल्यानंतर प्रत्येकालाच प्रश्न पडतो की, इतक्या कमी आयुष्याच्या काळातही अनेक बलाढ्य जुलमी सत्तांना नामोहरम करणारे शिवाजी महाराज म्हणजे १७ व्या शतकातील परमेश्वराचाच अवतार असावेत. एखाद्या व्यक्तीच्या मृत्यूनंतर तब्बल साडेतीनशे वर्षांनंतरही जर प्रजा उदोउदो करत असेल तर महाराजांचे कार्य नक्कीच साधेसुधे नसणार आणि ते साधेसुधे नाहीच अशी खात्री पटते.
Chhatrapati Shivaji Maharaj: The Complete History of the Maratha Warrior King by Aadesh Singh
UPSC IAS LIVE New Foundation Prelims to Interview (P2I) Batch 2 : https://bit.ly/46mZ0vTAdmissions Closing on 31st October 2023 | Daily Live Classes at 8:00 ...
FAQ
छत्रपती शिवाजी महाराजांचे संपूर्ण नाव काय होते?
छत्रपती शिवाजी महाराजांचे संपूर्ण नाव शिवाजी शहाजी भोसले असे होते.
छत्रपती शिवाजी महाराज किती वर्षे जगले?
छत्रपती शिवाजी महाराजांना अवघे ५० वर्षांचे आयुष्य लाभले.
शिवाजी महाराजांचा जन्म कुठे व केव्हा झाला?
शिवराय यांचा जन्म शिवनेरी किल्ल्यावर १९ फेब्रुवारी १६३० रोजी झाला.
छत्रपती शिवाजी महाराज यांना एकूण किती पत्न्या होत्या?
छत्रपती शिवाजी महाराजांना आठ धर्मपत्न्या होत्या.
छत्रपती शिवरायांचे निधन केव्हा झाले?
छत्रपती शिवाजी महाराजांनी रयतेचे कल्याण करता करता वयाच्या पन्नासाव्या वर्षी रायगडी ३ एप्रिल १६८० रोजी अखेरचा श्वास घेतला.
मित्रांनो आजच्या लेखामध्ये आपण महाराष्ट्राचे देव म्हणून ओळखले जाणारे छत्रपती शिवाजी महाराज यांच्याबद्दल माहिती पहिली, ही माहिती तुम्हाला कशी वाटली ते तुम्ही आम्हाला कमेंटमध्ये नक्की कळवालच ही खात्री आहेच, तसेच आठवणीने आपल्या इतरही शिवभक्त मित्रमैत्रिणींना वाचण्यासाठी नक्की शेअर करा.
धन्यवाद…
